Turmush — Нарын облусунун Ат-Башы районунда 6 ай ичинде бир эле гинекологго 27 адам тукумсуздук маселеси боюнча кайрылып, айрымдары дарыланып, балалуу болууга жетишкен.

Гинеколог дарыгер Камилла Машалаеванын айтымында, жубайлар дарыгерге тез-тез көрүнүп, ден соолугуна көзөмөл кылышы керек.

«Мисалы, мага Ат-Башыдан 27 киши кайрылды. Анын ичинен 8 адамды дарыладым. 5 адам көзөмөлдө, калганы келбей койду. Кээ бирөөсү мени жаш деп ишенбей кетишет. Ошол үчүн аялдар жок дегенде 6 ай сайын дарыгерге көрүнүп турушу керек», — деди ал.

Ат-Башынын 34 жаштагы тургуну Жайнагүл Керимбаева 9 жылдан бери балалуу боло албай жүргөн. Учурда 5 айлык боюнда бар.

«Биз 9 жылдан бери балалуу боло албай жүргөнбүз. Улам боюмдан түшүп калып жаткан. Былтыр ноябрь айында дарылоодон өттүм. Айткандарын так аткарып,10 күндөй дарыландык. Азыр 5 айлык боюмда бар. Дарыгердин көзөмөлүндөбүз. Турмушка чыкканыма 13 жыл болду. Биринчи балам 9 жашка чыкты. Кудай буюрса экинчи балабызды күтүп жатабыз», — деди ал.

Ат-Башы айылынын 24 жаштагы тургуну Айгүл Талантбекова дагы 2 жыл бою бала күтүп жүргөн.

«Бишкекке чейин барып келдим. Бирок эч бир жыйынтык чыккан жок. Бул жактан дарылангандан кийин боюма бүттү. Азыр 7 ай болуп калдык», — деди ал.

Жубайлар бир жыл бою эч кандай бойго бүтүрбөөчү каражаттарды колдонбой, үзгүлтүксүз жыныстык катнашта болуп, бирок кош бойлуулук болбосо, анда ал тукумсуздук деп таанылат.

Аялдардын тукумсуздугунун клиникалык формалары:

— тукумсуздуктун түтүкчөлүк, перитонеалдык, түтүкчөлүк-перитонеалдык формасы — сперматозоиддердин репродуктивдүү тракт боюнча кыймылынын бузулушу;

— эндокриндик тукумсуздук — овуляциянын бузулушу.

Тукумсуздуктун жатын формасы — эндометриянын гиперпластикалык процесстери, эндометрийдин полиптери, миомалар, аденомиоз, синехия, кемтиктер, жатын абалынын аномалиялары, жатындын бөтөн денелери, жатын моюнчасынын патологиясы (тукумсуздуктун жатын моюнчасынын фактору).

Төрөт эркектерде да, аялдарда да жаш курак менен төмөндөйт. Бирок жаштын таасири аялдарда көбүрөөк байкалат. 20 жаштагы аялдарга салыштырмалуу 30 жаштан жогорку аялдардын боюна бүтүү жөндөмдүүлүгү дээрлик 2 эсеге төмөндөйт. Ал эми 35 жаштан кийин кыйла төмөндөйт. Сперма параметрлери да 35 жаштан кийин начарлайт. Бирок төрөт 50 жашка чейин жогору бойдон кала берет.

Заманбап диагностика тез жана так диагноз коюуга жана андан кийин дарылоо стратегиясын аныктоого мүмкүндүк берет.

Тукумсуздуктун себептери:

Биринчиден, физиологиялык айырмачылыктарга байланыштуу тукумсуздук эркек жана аял болуп экиге бөлүнөрүн белгилеп коюу керек. Демек, себептери, диагностикасы жана дарылоо ыкмалары айырмаланат.

Аялдардын тукумсуздугу эркектердин тукумсуздугуна караганда көп кырдуу. Анткени, аялдын организми бир гана жумуртканы өндүрүп тим болбостон, кош бойлуулуктун нормалдуу жүрүшүнө шарт түзүп бериши керек. Аялдардын репродуктивдүү органдарынын ишинде кандайдыр бир, ал тургай бир аз бузулуу түшүнүгүн олуттуу кыйындатат. Аялдардагы тукумсуздуктун негизги себептеринин жана белгилеринин арасында: овуляция менен көйгөйлөр; гормоналдык көйгөйлөр; энелик бездин иштешинин бузулушу; жатын түтүкчөлөрүнүн бузулушу, адгезиялар; поликистоздук энелик бездер; гормоналдык дисбаланс; энелик бездердин кабыкчасындагы тырыктар; жатын моюнчасынын эрозиясы; эрте менопауза; моюнчасынын каналында бузуулар; жатындын өнүгүүсүндөгү жана түзүлүшүндөгү кемчиликтер; психологиялык себептер; эндометриоз; жарылбаган фолликул синдрому бар.

Эң көп таралган себептерге төмөнкү бузуулар кирет:

Жатын түтүкчөлөрүнүн тосулуп же жок болушу:

Обструкция негизинен түтүктөрдүн сезгенүүсүнүн натыйжасында алардын адгезиясынын (дубалдардын жабышып калышынын) пайда болушунан улам өнүгөт. Сейрек учурларда стерилдөөнүн натыйжасында жатын түтүктөрү байланып же кайчылашып, адгезия пайда болот. Түтүктүн жок болушу анын хирургиялык алып салуу менен шартталышы мүмкүн.

Жамбаш аймагындагы адгезиялар:

Шике жумуртканы ороп алат же аны менен түтүктүн ортосунда жайгашып, жумуртканын өтүшүнө мүмкүнчүлүк бербейт.

Эндометриоз — бул жатындын былжыр челинин (эндометрия) чегинен чыгып чоңоюп кеткен оорунун аталышы. Өсүү очоктору түзүлөт. Алардын ортосунда уруктануу процессине тоскоол болгон адгезиялар пайда болот.

Эндокриндик же гормоналдык бузулуулар:

Эндокриндик жетишсиздик энелик бездердин, калкан безинин, гипофиздин, гипоталамустун, бөйрөк үстүндөгү бездердин, бөйрөктөрдүн, боордун ооруларында байкалат. Бул зат алмашуу процесстеринин бузулушу же катуу психикалык стресс, шок кырдаал менен шартталган.

Психогендик тукумсуздук

Бул кош бойлуулукту каалабагандыгы үчүн психологиялык реакция катары пайда болот. Аялда төрөттөн коркуу же кош бойлуулуктан улам сырткы көрүнүшү мүмкүн болгон өзгөрүүлөрдү сезип же аң-сезимсиз сезиши мүмкүн. Кээде себеби бул өзгөчө өнөктөш менен кош бойлуу болууну каалабагандыгы болуп саналат.

Иммунологиялык тукумсуздук

Аялдын организминде уруктануу процессине тоскоол болгон сперматозоиддерге антителолор болгондо пайда болот. Антителолордун таасири астында сперматозоид активсиз болуп, алардын аялдын денеси аркылуу өтүшүн кыйындатат.

Эркектердеги тукумсуздуктун себептери жана белгилери:

Эркектерде тукумсуздук бир эле симптом менен, ​​кош бойлуулуктун мүмкүн эместиги менен көрүнөт. Аялдардан айырмаланып, эркектердин тукумсуздугунун белгилери дээрлик көрүнбөйт. Бул факт эркектер аялдарга караганда тукумсуздуктан азыраак жабыркайт деген мифти пайда кылган. Эркектерде тукумсуздукту пайда кылган негизги факторлор:

— сперматозоиддердин начардыгы (алардын кыймылдуулугунун жана жашоо жөндөмдүүлүгүнүн бузулушу);

— алардын санынын кескин кыскарышы;

— кан тамырлар аркылуу сперматозоиддердин татаалдашуусу жана аларды сыртка чыгаруу.

Эркектердин тукумсуздугунун себептери төмөнкүлөр болушу мүмкүн:

— варикоцеле;

— жыныстык аппараттын өнүгүүсүндөгү тубаса аномалиялар (гипоспадиялар, кан тамырларынын жоктугу же тоскоолдугу);

— уруктук суюктуктун обочолонгон бузулушу;

— сийдик-жыныс системасынын жугуштуу жана сезгенүү оорулары;

— хирургиялык кийлигишүү (грыжа, гидроцеле, табарсык хирургиясы ж.б.);

— системалык оорулар (боордун циррозу, кургак учук, кант диабети, орхиттин татаалдашы менен инфекциялык паротит, өнөкөт бөйрөк жетишсиздиги);

— жыныстык жана эякуляциянын бузулушу;

— психогендик факторлор;

— некрозооспермия;

— обструктивдүү азооспермия;

— эндокриндик (гормоналдык) бузулуулар.

Кошумча себептерге төмөнкүлөр кирет: спирт ичимдиктерин жана никотинди кыянаттык менен пайдалануу, радиациянын таасири, уруктун жарасы. Оор жана зыяндуу кесиптик шарттарда иштөө, мисалы өтө жогорку же төмөн температурада же уулуу чөйрөдө репродуктивдүү функцияга терс таасирин тийгизет. Сперматозоиддердин санынын азайышына себеп болгон факторлор бар: стресс, туура эмес тамактануу (диетада белоктун жана витаминдердин жетишсиздиги), уйкунун өнөкөт жетишсиздиги.

Түшүндүрүлбөгөн тукумсуздук

Эки жыныстагы бейтаптарда пайда болот. Дарыгерлердин айтымында, түгөйлөр дени сак, бирок боюна бүтпөйт. Мындай диагноз адамдын репродуктивдүү системасынын патологиясынын бардык себептерин аныктоого мүмкүн эмес экендиги менен түшүндүрүлөт. Көп учурда анын ордуна түшүнүксүз генезиси, башка себеп туура эмес аныкталат. Тиешелүүлүгүнө жараша аны жок кылуу боюнча чаралар каалаган натыйжаны алып келбейт

Тукумсуздуктун диагностикасы, текшерүүлөр жана тесттер

Башка оорулар сыяктуу эле эркек менен аялдын тукумсуздугун сапаттуу диагностикалоо ийгиликтүү дарылоонун ачкычы болуп саналат. Бул тукумсуздук диагностикасы, жол-жобосу эки өнөктөш тарабынан жүзөгө ашырылат. Адегенде гормондор үчүн кан анализин, инфекцияны аныктоочу тесттерди алып, жамбаш органдары УЗИден өтүү керек.

Аялдардын тукумсуздугун текшерүү

Аялдардын тукумсуздугун аныктоо үчүн төмөнкү ыкмалар колдонулат: УЗИ көзөмөлүндөгү гинекологиялык текшерүү аялдын текшерүүсүнүн биринчи этабы болуп саналат. Ал жатындын жана энелик бездин өлчөмүн баалоого жана структуралык өзгөчөлүктөрүн белгилөөгө, энелик бездердин кисталарын, фибромаларын жана жамбаш органдарынын башка патологияларын аныктоого мүмкүндүк берет.

Гистероскопия — жатындын көңдөйүн так изилдөө үчүн колдонулган изилдөө. Пландуу текшерүү учурунда жана УЗИ жардамы менен аныкталбаган аномалияларды аныктоого мүмкүндүк берет.

Гистеросальпингография — жатын түтүкчөлөрүнүн ачыктыгын аныктоо үчүн арналган ыкма, жатынга контраст агентин киргизүүгө негизделген. Андан кийин бир катар сүрөттөр алынат.

Гормондор үчүн кан анализи энелик бездердин жана эндокриндик системанын иштешин аныктоо үчүн жүргүзүлөт.

Лапароскопия диагностикалык жана терапиялык процедура болуп саналат. Лапароскопия учурунда дарыгер экранда жамбаш органдарынын чоңойтулган ачык сүрөтүн көрүү мүмкүнчүлүгүнө ээ. Эгерде тукумсуздуктун себептери табылса, анда адис аларды процедуранын жүрүшүндө түздөн-түз жок кыла алат: жумурткалардын кисталарын, адгезияларды, эндометриоздун очокторун жок кылат.

Базалдык температура диаграммасы — бейтап тарабынан 2-3 этек кир цикли үчүн өз алдынча түзүлөт. Овуляцияны баалоо үчүн колдонулат.

Фолликулдун жетилүү процессине жана овуляцияга УЗИ мониторинги — кошумча текшерүү катары дарыгердин кароосу боюнча дайындалат.