Уйдо козумду кол кылып,башымды балышка коюп,ыйлап жаттым. Эрке кыз болгондугум учунбу,бул корунуш мага оор тийди. Аркаман эч ким кирип соороткон жок. Нурланды кирип,кечир мени дээр бекен десем,капарына да албады.
Эшикте агасынын баласы менен ойноп жатты. Нурланды ал бала Малик :—Ата,ата… атоо —деди.
—Оо,уулум,садагасы,атан сенден айлансын,айланып садага болуп жатты…Уккан кулагыма ишенбей туруп калдым…эмне бу баласыбы?Баласы да барбы?Мен билбеген дагы кимдери бар,оо кудай кимге турмушка чыктым…
Эшикке чыгып,Нурланга балага карасам ,экоо куюп койгондой окшош экен. Баланын кичинекей Маликтин жанына барып,атан кана десем?
—Атам, мына…кичинекей колдору менен корсотту.
—Чынбы?Нурланга карадым,козумду албай жиним келип,аа…
— Оа,ал да мени козун албай табалагансып,заардуу тиктеди. Эмне мени коркутайын деп жатасынбы?Колундан келгенин кыл,уктунбу?
—Менин,колумдан эч нерсе келбейт,сага окшоп адам алдоо да келбейт,мен сага окшош эмесмин…
—Туталанып,озумду кармай албадым…Бу сапар ыйлабадым,озумду каттуу кармадым…Болор иш болду,жанындагы омур шеригинден ишенич кеткенден кийин,эмне дээримди, эмне кыларымды билбей калдым…
Экообуз бир тошокто жаткан менен ойлорубуз,жан дуйнобуз эки болок,эки башка болуп жаттык…Кетип калган менен,атамдан корком…Элге уят кылдын бар жаша деп,айтары айдан ачык,не болсо да чыдайын дедим. Коздорум ой менен уктап кеттим.
Уй алдында бутпогон тиригилик менен алп урушуп журсом,дарбазаны ачып бир келин кирип келди. Кайненем кулуп жайнап,тосуп алды. Мен ойлодум туугандардан окшойт деп,алдынан тосуп :
—Келиниз…десем,мени бир башымдан аягыма чейин тиктеп,унчукпай тоготмоксонго салып ,мурдун чуйруду. Уйдон Нурлан Маликти колуна которуп чыга калды эле,колунан бошонуп:
—Апа,апа…апа,деп келинге чуркады…Кучагын жайып,баласын жыттап ,учурашып туруп калышты…Мен тушундум ,ал биринчи аялы экенин,бул уйдо ашыкча адамдай сездим озумду…Бир гана кайнатам ачууланып,жанагы келген келинди жактырбады калганы баары конулдору жайдары…Корсо ,огой кайненемин синдиси болот экен,Нурландын биринчи аялы,ачуу устундо жообун берип салып,кайра алуу учун никесин жаныламакка мени алган булардын пландарында,бирок ,бир гана кайнатам бул учоонун оюн билбей,чын дилинен куда тушуп,ак дилден калын тогуп ,атам экоо ишти бутургондору мага ачык айкын билинди…
Озумо жаккан кийимдерди алдым да жоноп калдым,баарын жыйыштырдым…Эшикте чарпаяда отурган огой кайнене,Нурлан анын аялы мени карап,туруп калышты. Ары жактан даарат алып келе жаткан кайнатам жолумдан тосуп: —Кайда,кызым,эч жакка кетпейсин…!
—Жок,ата ,мен бул уйдо ашыкча адаммын,эми билдим…кала албайм,баланыз бактылуу болсун,баласы да бар экен…
—Мен,бул келинди,киргизбейм,сен менин келинимсин,булардын кебине кирбегин…
—Мени,эч ким эч нерсе деген жок,болгону мен чындыкты билбей турмушка чыкканым ,пешенеме ушул кун да жазылган экен,жакшы калын…
Нурлан жаныма басып келип:
—Сени ким кет деп жатат…Эгер макул болсон,экоон менен тен жашайм…
—Жок,жашай бер тигин менен…Анын созун укпастан,коз жашым агып кетти ,буулугуп чыктым…Мен ыйлап келе жаттым,жолдогулар мени коргондор карап калып жатышты,баарын жек кордум,озумду да,бул ааламга батпай ичим жык толду,унумду чыгарбасам да жаштарым тоголонуп ылдый тушуп жатты…Кочонун башындагы аялдамага келип,бир айдоочуга мени жеткизип коюн дедим…
—Карындашым тынчылыкпы,эмне ыйлайсын,каякка?
—Уйго айдан,барганда акчасын аласыз,азыр эч нерсем жок…
—Болуптур…мени кузгудон карап коет: —Эмне ыйлайсын? Бул суроосу жоопсуз калтырганыма,оз алдымча суроосун бербей тынч койду…
Мына чоноюп оскон уйумо да кирип келдим…Агам ат сугарып,бараткан жерден дарбазадан учурашып карап туруп ,айдоочуга жол кирени берип коюнчу деп чуркаган бойдон ,уйго кирдим…Атам,женем балдары менен дасторкон устундо экен…Мени корушуп агамдын балдары туура калышып,учурашып калышты…Жузумду коруп,атам жон келбегендигимди билди:Кана балдарым,чайынарды ичип бутунорбу,ойной бергиле деди. Бул соз женеме да тиешелуудой чайын коюп туруп кетти.
—Атам,мени карап,мээримдуу коздору менен айт,кызым ,эмне болду?
—Ата,сиздин кебинизди эки кылбай турмушка чыктым…буулугуп кеттим…козумо жашым тегеренип,анын аялы баласы бар экен,эмне учун билип туруп бердиниз?
—Ооба,айткан,уйлонгон деп,тойдон кийин абийири жок экен деп айдап жибергенбиз,жашаган эмес дешкен,бир ооздон баары…
—Анын баласы бар экен,эки жарым жашар,алар келди ,мен келе бердим…
—Алдыман отуп,айткан калынды берсе,озумдой коруп,ишендимда…эхей,убалында калгырлар,мен куноолумун ,кызым мейли…
—Атаман бул создорду угуп,озумду соротуп калдым…
Артымдан эч ким басып келбеди,мен да ал жакты ойлобоого арекет кылдым,бирок эрден чыгып келиптир деген мен учун ото оор азап болду… Кошуналардан ,туугандардан, баарынан уялам,айып иш кылгандай,эркин кыз мезгилдегидей боло албай чунчуп,арыктап жудоп кеттим…
Башым ооруп,козум карангылайт,уйкум келет,такыр ал кучум жок…Боюмда бар экенин кумондоп калдым,женелерим эжелерим менен бирге журуп ,боюнда барда кандай болоорун алар суйлошкондо,унчукпай отуруп тыншаар элем…алар айткандай абалда журдум… Уйдогу Айтыгул женем жакшы эле сырдашмын,ага бир болсо,боюмда бар окшойт десем,ал:—Кыз,ооруканага барып корунуп коюн ,балким болгондур деп койду.
Чын эле кош бойлуу экенмин. Бара бара курсагым чыга баштады,мен озумдон уялып эшикке чыкбай короонун ичинде гана кун откоздум…
Куйутум ичимде болуп,ай кунумо жетип калдым. Ичим ооруп,толгоом башталды. Аял затына берилчуу бир олуп тирилчуу азап менен алпурушуп жаттым. Женем озунун билген ырым жырымын кылып,ооруканага айдоочу заказ кылып алып жоноду. Апамдын мени да ушул оор кыйноо, толгоо менен торогонун ,апамдын кадырын бир билдим,апаа,апаа,деп кыйкырып алдым. Кайсы адам болбосун,жаны аябай кыйналганда» апа» деп,чакырат эмеспи. Мен дагы апамдын арбагы карап тураар деп,бир созум»Алла,жардам бер» десем,экинчи созум «Апа» деп жаттым. Олум менен беттешип жатып,кыз тородум…Торогондон кийин бул оор азапка салган оору кайда кеткенин билбей,жаным жай ала тушту. Кызымды кокурогумо кысып,эне болдум ээ,менин кызым журогум элжиреп,озунчо соз менен жеткире алгыс,бакытта балкып турдум. Ошентип тортт уйунон чыгар кун келди,эжелерим женемдер чыгарып,баары эле кичинекей наристени колмо кол алышып,баарыбыз уйго келдик. Нурлан бир да басып келбеди,агам барып,кыздуу болдун куболук алып ьер десе,болуптур деген менен кадам таштап койбоду. Ушунчалык мерез адамдык сапаты жок адам экендигине козум жетти.Озубуздун фамилияга жаздырдык,айласыздан,мындан башка жол жок эле .
***
Кызым Айдай бир жарым жашар,кылыктары чыгып,чыйрак болуп басып калды.Атам каралашып,бирге чонойтук. Мен кызым менен алаксып калган кундорумдо,бир кошунабыз мага куйоо таап келиптир. Куйоодон конул калган жаным,биринчи уккум келбеди Бирок,женем кондурду:
—Ай ,кыз,антпен,биринчи суйлошуп корун,баары эле Нурлан эмес,жакшысы да бар,менин айтканымы жаман корбон,баарыбир турмушка чыгасыз да,ушул бойдон омурунузотот беле?
—Билбейм,жене корком баарынан ,мейли корсом коройун дедим…
Кошунам уйуно чакырып,ал адам менен мени тааныштырды менден сегиз жаш улуу Акмат деген киши экен.Аялы каза болуп,бир кыз,бир уулу бар ,турмуштан коп кыйналганын айтып отурду.
Тушунгон адам эле окшойт деп,ага турмушка чыгууга макул болдум. Менин кызым анын эки баласы болуп жашап калдык.Жетишбеген турмуш менен алпурушуп калдым.Базарга жууркан тигип,колумдан келген буюмдарды жасап,сатып кун откоро баштадым.Уйдо кийиз кылам,эжемин кыздарын жардамга чакырып,анан базарга жонойм.Куйоом анча-мынча ичип коет.Анын эки баласын да ,болоктобой ,оз балдарымдай карап жаттым,уйдо эмне бар, эмне жок,багышым керек балдарды деген ой жок,ар кимге мандикер болуп иштеп,ичип коюп жатты.Мейли онолор,дегег умутто журдум.Жакшысы ичкен менен келип уктап калат.Чан тополон салып,уруш чыгарбайт.
Ошентип андан эки уул тородум.Уйдун ичи этек толо бала болуп калды.Алардын деп ичкенине жеткизе албай жудоп калдык.Акмат досторум менен суйлоштум,Россияга барып иштеп келейин деп жоноду.
Мен макул болуп,балдарды карап калдым.Акматтын туугандары келип кетип кабар алып турушат,себеби анын кызы менен уулуна каттуу тийип койбосун деп,менин козумчо эле сурашат:—Силерди,урушпайьы Гулнара?Эгер каттуу тийсе айтып,койгула ,деп кетишет.Апага зар болгонду мен эн жакшы билем,оз башымдан откоргондугум учун,аларды да оз балдарымдай мээрим тогуп карадым…
Кундор отуп ,жылдарга алмашып жатты.Акматтын чон кызы мектепти буткондо эле,куйоого алып качып кетти.…Акмат Россияда,кел кызындын тоюна деп ,туугандары баарыбыз чакыртып алдык .Ал келди,мурункудан да ичкинчиликке берилип кетиптир,козу ачылбай ичет.
Бир озумо балдарды багуу ,аларга жеткируу кыйынга туруп,бир жагына тартсам,экинчи жагы жетпей кыйналдым…
Бир куну базарда тиккендерими сатып жатсам,кызым тез келин,уйдо атам каттуу ооруп калды деди.Айдай кызым Акматты ата деп чонойду .Шашылып келсем,Акмат калтырап,титиреп колу буту муздап,оозунан шилекейи агып ,солкулдап жатыптыр…Коркуп кетип,медсестра кайнежеми чакырдым. Ал келип,дукондон бир ботолко арак ала келген экен,ичирип жиберди…Солкулдаганы басылып,бир аз озуно келгенде,ооруканага алып жонодук. Врач коруп,журокко оор куч келген коп ичкендиктен,дарылануу керек тезинен деди. Бирок Акмат бир система алгандан кийин,уйго кетем деп,биз менен бирге жоноду.
Келе жатып жолдон,айылдын молдосуна тийип,окутуруп алдык Ал молдо,ичпегин,арак жакшы жолго алпарбайт,тубуно жетет,адам болбойсун,деп каттуу эскертти…
—Макул,ичпейм …убадасын берди.
Ичпеген ичкинчилик болбогон уйго береке кирет деген чын соз экен,кыйла тамак- аштан кыйналбай жашап жаттык…
Акмат ичпей бир аз да болсо,конулум жай алып калганымда,суук кабар келди,атан кайтыш болду деген,журогум тарс жарылып,асманым карангы боло калды…Тез абысын ,кайнежемдер мага кайрат айтышып ,жоноп калдык,Акмат жок…Ары бери чуркап,балдар издеди,табышкан жок. Биз жоноп кеттик ,бир туугандарым баары топтолуп мени кутуп калышыптыр…Бакырып …бакырып ыйлап алдым…ушул убакка чейин атама эмне кылдым…Болгону туйшук жараттымбы ?Же тез -тез келип абалын сурадымбы, акыркы кундору,кайда кор тиригилик деп,келе албай жаттым…Ыйлай берип,озумду жоготуп салдым…Эсиме келсем,атамы алып жоношуптур…Менин медер туткан,таянган тоом атамы жоктоп,оксуп оксуп,эшикке чыксак, коп адамдардын арасында Акмат мас бутунда туралбай,темтендеп ары бери тенселип,бирдемелерди булдурап,тили чайналып,суйлой албай турат … Бир туугандарым,келген адамдар баары аны коруп кыжырланышты…Олбогон торт шыйрагым калды,бир жактан куйут, бир жактан алкаш эримден намыстанып,жерге киргидей болдум…
Балдарым учун баарын кечирдим,жашап жаттым…Жакшы , жаштайыман чеберчиликти уйронгон экенмин,оз тиригилигимди башкалардан суранбай откоруп жаттым. Бир куну Акмат Россияга барып иштеп келейин, сен да кыйналдын,куну -туну чуркап,досторум чакырып жатат деп,кадыресе уй турмушуна куйгон адам болуп, даярдык коруп калды. Медсестра кайнежеме звонок кылып,дагы Россиясына жоноду,десем,ал байкуш жумуш таап келиптир…Бир байдын тоодо бир короо коюн кайтарасын,сага айына жыйырма минден толойт,кайра- кайра айтып жатып кондурду. Ал жакка барсан,балдарына келип кетип кабар алып турасын,кыйналбайсын,акыл насаатын айтып кетти.
Койчу болуп иштеп,уч ай дегенде келди…Колунда эч нерсе жок,балдарга шириндик да албаптыр…Аталап чуркап, моюнуна асылышып,колун да эч нерсе жок экенин корушуп,унчукпай туруп калышты,байкуш балдарым…Унчукбай кабыл алдым,кирдеген кийимдерин жууп жолго салдым…Эрин барбы бар,деген соз эле болбосо,эри жоктон беш бетер кыйынчылыкта, аларды тойгозом кийгизем деп, иштеп жаттым.
Арадан торт ай отту,Акмат келбеди…Журогум тынч албай, адресин сурап ,иштеткен байдын уйуно бардым. Аялы жакшы кабыл алып уйго киргизди…Жашоосу эшиктен киргенде эле,зынк жашоо, чынында эле бай экендиги корунуп турат. Куйоосу чыкты устуно баркыт халат жамынган,каадаланып басып:
—Ким экен,бу?Менин козумчо аялынан сурады
—Акмат койчунуздун аялымын дейт…
—Мм,Акмат неге келбей койду ,ыя, же сен жонотпой койдунбу,аялдар жоош болуп корунуп туруп,каап эркектерди башкарып аласынар… —деди . Журогум шуулдап кетти…Ал уйдон сиздикине келем деп чыкканына торт айдын жузу болду,го,келбегенинен кабар алып сураганы келдим,
кандайча?
—Ошондой де…Мен учиай мурун айлыгын бергенимде балдарымдан кабар алып келейин деп, ордуна бала коюп жоноп кеткен ишенбесен,азыркы койчуман сура…
Жон жерден журогум туйлап,кыжаалатка батпаптыр да… Нес болуп,койчусунан тактап сурасам,ал да иштегениме уч ай болду,Акмат кеткен деп койду бейкапар…
Туугандарына кабарлап,милицияга берип,шаар айыл эч жерди койбой издедик,эч жерден дайыны чыкбады.
Же коргон ,же билген адам жок…Уйдо издейм деп,тапкан,тутканым эчнерсем калбады …
Кайгы башыма тушуп,умутум узулбой,акыл -эстуу адам болсо,дарегин билгизбейби деп,ойлорум ар жакка алып учат… Мына ошондон бери беш жыл отту дайыны жок…
Турмуштун айынан мен да Москвага келип иштеп журом…Иштерим жакшы балдарымы агам менен женем карап жатышат…
Балдарды сагынып,эл журтту,туугандарды сагынып,копчулуктун катарында журом.
Аягы.
