Соомойду котору же соомой менен билдируу учуру.
Мусулман теологдорунун арасында талаш туудурган маселелердин бири – намазда отурганда оң колдун сөөмөйүн тартууга же көтөрүүгө болобу деген маселе.
Бир караганда суроо анчалык деле маанилүү эмес жана намаздын сапаты бул аракеттин аткарылышына көз каранды эмес. Ошого карабастан, ишке кирген диний ырым кээде динге ишенгендер арасында катуу талаш-тартыштарды жаратат.
Мен сөөмөйүмдү көтөрүшүм керекпи?
Төрт сүннөт мазхабынын окуусу боюнча манжаны көтөрүү абзел (мустахаб), бирок зарыл эмес.
Ханафи Уламалары боюнча мындай ишаратты отурганда шахаданын биринчи сөздөрүнө ташаххуд айтып, «Ла илааха» («Лаа илааха») жана «Илла-Ллах» («Илла-Ллах» дегенден башкасы) түшүрүү керек. Аллах»).
Имам Маликтин мазхабында манжа ташаххуддун эң башында көтөрүлүп, аягында гана баштапкы абалына келет.
Шафииттер менен ханбалиттердин салты боюнча – «Илла-Аллах» деген сөздү айткандан баштап, кийинки рекетке турган убак келгенге чейин, таслим кылуу (б.а., намаздын аягында башты айлантып салам берүү) намаз).
Бармакты көтөрүү зарылдыгын жактаган негизги аргументтер – кээ бир хадистер. Абдулла ибн Зубайр аттуу сахаба Алланын Элчиси (саллаллаху алейхи васаллам) «ташаххуд окуп жатканда сөөмөйүн көтөргөн» деп айткан (Абу Дауд, Насаи). Ал эми Муслим келтирген хадисте ааламдардын ырайымы Мухаммад (с.а.в.) «муштумун түйүп, бармагын көтөрдү» деп айтылат.
Бул ишараттын мааниси
Бармакты көтөрүүнүн маанисин чечмелөөдө теологдордун пикирлери да экиге бөлүнөт. Кээ бирлери бул жалгыз Кудайды, б.а. Алланы символдоштурат деп ишенишет. Башкалары муну мусулмандын намаз учурундагы ыкластуулугу деп чечмелешкен. Намаздагы манжа шайтанды кууп чыгуучу таяк деген да пикир бар.
Намазда сөөмөйүн көтөрүү
Бирок кээ бир мусулман аалымдары куудулда колдун ордун эч кандай өзгөртүүгө болбойт деп эсептешет. Бул позицияны жактагандардын биринчи далили: «Намазда кичи пейил болгула» (Муслим) деген хадис. Азирети Пайгамбарыбыздын (с.а.в.) бул сөзү намаз учурунда бардык бөтөн аракеттерге тыюу салуу катары чечмеленет. Башка хадистер да келтирилген – атап айтканда, Имам Ахмаддан, ага ылайык, Пайгамбарыбыз (САВ) ташаххуд үйрөткөн, бирок манжасын көтөрүү жөнүндө эч нерсе айткан эмес.
Манжаны кыймылдатса болобу?
Намаз учурунда манжанын тынымсыз кыймылдашы боюнча ислам теологдорунун да бир пикири жок. Көпчүлүк адамдар мындай кыйкырыкты макрух, б.а. карала турган иш деп ойлошот. Алардын аргументтери хадистер, анда Аллахтын акыркы элчиси (С.Г.В.) намаз окуп жаткан кезде бармагын гана көтөргөн, бирок кыймылдаткан эмес. Мисалы, Абдуллах ибн Зубайр (Абу Давуд риваят кылган) буга күбө болгон.
Ошол эле учурда манжалардын титирүүсүнө байланыштуу хадис бар, аны Имам Ахмад келтирген. Анда Пайгамбар (саллаллаху алейхи васаллам) «сөмөйүн көтөрүп, кыймылдатып, намаз окуй баштаганы» айтылат. Бирок, көптөгөн теологдор «аны жылдыруу» деген сөздөрдү «заида» деп аташат, башкача айтканда, түпнуска текст менен толукталган. Кошумчалай кетсек, бул хадис сахих (же сахих) катары классификацияланбайт, болгону белгилүү хадис деп эсептелет. Бирок, ошентсе да, бул позициянын жактоочулары ага шилтеме жасап, намазда сөөмөйүн кыймылдатууга уруксат экенин айтышууда.
