Өмүр бою айылдагы чоң апам “эл эмне дейт?” деп коркуп жашап өттү.
Ал бардыгына тиешелүү.
Кыска шорты менен айылды кыдырып? Эл эмне дейт?
Ал бир жерде тоо кыркаларын тегеренбей, гамакты тартып, китепти көтөрүп жатып алды. Анан эл эмне дейт?
Бул жерге картошка эмес, гүл отургузгуңуз келеби? Кандай коркунучтуу! Анан эл эмне дейт?
Бул гипотетикалык адамдардын пикири бардык жерде маанилүү болгон. Кандайсың, чарчадың, күндүз жатып эс алдың! Ооба, кандайча! Короодо күн аппак, бирок эл эмне дейт?
Коргонуп жатып мен да кырда өзүмдү өлтүргөм, ден соолукта болуңуз. Жана отоо чөптөр, отургузуу жана дөңсөөлөр. Ал кудук кургап жаткандыктан, дарыядан табага чака сүйрөп кирди.
Бирок чоң энемдин элестетүүсү боюнча биздин үй-бүлөнү эл күнү-түнү карап, эс алууга мүмкүн эмес эле. Айрыкча китеп менен отуруу ынтызар болгон. Айрыкча пайдасыз болгон. Чындыгында, экономика үчүн зарыл болгон нерсени ар дайым табууга болот. А бул жерде, буюрса, сүйүнгүлө, мен китеп менен отурдум!
Жылдар өтүп, неберелер чоңоюп, жаңы коркунучтар пайда болду. Бир жагынан неберелер карама-каршы жыныстагы адамдар менен жүрбөшү керек. Сиз эч качан билесиз! Эгерде адамдар социалдык жоопкерчиликтин төмөндүгү жөнүндө бир нерсе айтышсачы? Ал эми неберелери көпкө турмушка чыкпаса, эл аларды коркунучтуу, эркек жынысына жакпайт деп айтышат.
Бул жерде кантип тең салмактуулукту сактоо керек? Чоң энем аябай кыйналды.
Адамдар тынымсыз сүйлөшүп, баарлашууда бардык темаларды камтыды.
Маселен, эмнегедир бир айдан ашык убакыт айылга келбедик, келгенибизде мээримдүүлүк менен курулган мончобуз абдан эскирген абалда экенин көрдүк. Көрсө, кошуналар бала-чакалуу, үй чарбасы менен биздин мончого жуунуп, ошол эле учурда кудугубуздан пайдаланып жүрүшөт экен. Чоң эне уруксат берди.
Тазалыкка умтулган апам көз алдынан медициналык энциклопедиядан оорулардын тизмесин бүт көрдү. — Жок дегенде бул грибок! ал кумарлана ыйлады.
— Ооба, кантип баш тартам? Чоң апа таң калды. – Эл эмне дейт?
Апам катуу сүйлөп, даараттан кыйналып жаткан таарынган кошуналарына өзү да мамиле кылган.
Эл сүйлөп, байбиче кыйнап, аларга жолукканда күнөөлүү көздөрүн ала качты. Ал эми келерки жылы бул адамдар кооз майдаланган мончо куруп беришти.
Жыл өткөн сайын айыпталуучу темалар көбөйдү. Бир небереси эрте турмушка чыкты. Эл бул кокустук эмес деп айтууга болот. Зарылчылыктан, мындайча айтканда кандай той. Дагы бир небереси күйөөсүз төрөдү. Оо, бул жерде адамдар унчукпай эле түз сүйлөшсө болмок.
Андан кийин кызы күйөөсү менен ажырашып кеткен. Ужас! Эл эмне дейт?
Небереси жолдошу менен Санкт-Петербургга жөнөштү. Бул эмне үчүн керек? Үйдө эмне жок эле? А эгер ал иштебесе? Анан, албетте, иштебейт! Анан эл эмне дейт?
Ал эми берки небересин тезинен эркек табыш керек! Эмнеси болсо да! Жалгыз болуп калбасын деп, баласы менен ала кет. Анан эл эмне дейт?
Апамдын ушулардын жашоосу дал ушундай, алар үйлөнүп, ажырашып, кетип калышат деген сөздөрү таенеме таасир эткен жок. Өмүр бою ал сахнадагыдай жашады. Мына, учунчу акты, экинчи корунуш, аудиторияда кечки кийимчен айылдын бардык адамдары дурбу менен.
Анын жүрүм-турумуна эмне катализатор болуп кызмат кылган, мен билбейм, бирок бул бизге бир аз таасир этти.
Апам мага келгенде, ал, жок, жок, комментарий берет. Айтыңызчы, джинсы кийип жүрүү сиздин жашыңызга ылайык эмес, классикалык шым кийип, кроссовкаңызды шкафка тереңирээк кийгизиңиз, бирок татыктуу бут кийим сатып алыңыз. Анан мен жылмайып, үн менен айтам: «Бирок эл эмне дейт?» Апам түшүнүп күлүп калат.
Ооба, кээде үй жумуштарын кылгандын ордуна китепти тыйып ала албай үңүлсөм өзүмдү күнөөлүү сезем. Ошондо адамдар менин көз алдымда башын чайкап, жемелей башташты. Бирок мен дароо башымды чайкап, меники эмес, өзүңөрдүн ишиңер менен алектенгиле деп айтам.
