Сосногорск түрмөсүнөн алар Ухтага, бул аймактагы эң ири шаарлардын бири, андан тышкары Коми АССРинин мурдагы борборуна жеткирилген. Мен бул шаардын кооз жерлерин чыныгы баасын кароого үлгүргөн жокмун, ошондуктан ар бир мындай сапар чыныгы кызыгууну туудурчу. Ар бир жолу мен жок дегенде бир нерсени көрүү үчүн темир торлуу терезеге жакыныраак отурууга аракет кылам. Бул жерде кандай кооз жерлер болушу мүмкүн болсо да, баары камактагылардын колу менен курулган болсо, бул аймактын эң чоң кызыктуу жери болчу.
Ошентип, бул жолу жаркыраган сүрөттөрдү күтүп, терезенин жанына отурдум, балким, кыска юбкачан жандуу, чыныгы кызды же бүтүндөй бир компанияны көрө алам. Бул жолу күзөтчүлөр эмнегедир демейде катуу эмес, көп кыйкырышты, бекер буйрук беришти. Унаанын ичинде бир нече купелер бар болчу, камактагылар айткандай, жаздык вагон. Чоңдордо (салыштырмалуу түрдө, албетте) катардагы туткундар минип жүрүштү, кичинесинде бир кишиге, алар биздин көзүбүзгө көрүнбөй калгандарды же сыр сактагандарды адаттагыдан көбүрөөк көтөрүп жүрүштү. Ошентип, бул жолу бардык туткундарды кутуларга отургузуп, алар бир нерсени күтө башташты.
-Биз эмнени күтүп жатабыз? Мунапыспы?- деп кыйкырды эң чыдамы кетип, башка дүйнөнүн сулуулугун көрүүгө чыдамсыздык менен күйүп, соттолгондор.
Ошондон кийин эскорттордун бүтүндөй бир тобу, түрмө сакчысынын офицерлери дароо эле түрмөнүн имаратынан чыгып, бир гана туткунду коштоп жүрүштү. Кандай маанилүү канаттуу! Колуна кишен салып, мен көрбөгөндү, башына баштык кийгизип алып барышты! Адаттагыдай эмес жүрүштү көргөндө баары дем алды. Чет элдик тыңчыдан баштап, пара менен камалган министрге чейин дароо эле ар кандай версияларды кура башташты. Түрмө сыр сактагычтан алыс жана ал жерде эч нерсени жашыруу мүмкүн эмес.
Алар бизден бир нерсени же кимдир-бирөөнү кантип жашырбасын, баарыбыз эле билчүбүз. Ошентип, бул жолу биздин саякатчылардын бири ошол замат бүт сырды ачып, досунун биринчи класстын окуучу кызын зордуктап, анан муунтуп өлтүргөн «Ухта» кинотеатрынын директорунан башка эч ким эмес экенин айтты. Түрмө бул окуя менен көптөн бери ызы-чуу болуп келген жана бул коркунучтуу кылмыштын чоо-жайын дүлөйлөр да билишкен!
Алар ошол жылдардагыдай эле үй-бүлө менен дос болушкан. Эки үй-бүлө тең колунда бар, экөө тең директордун багуучусу, жергиликтүү кинотеатрдын бири, ресторандын экинчиси. Экөөнүн тең сонун аялдары, балдары бар. Бардык нерсе советтик чиновниктердин кадимки советтик уй-булелерундей. Анан бир күнү бул кинотеатрдын директору шааркомдон машинасы менен кайтып келе жатканда мектептин жанынан досторунун кызын көрүп калат. Аны машинага чакырып, үйгө жеткирем деп кызды гаражга алып келди.
Ошол жерден аны зордуктап, кыз баарын ата-энесине айтып берерин түшүнүп, муунтуп өлтүрүп, таштанды таштоочу жайга ыргытып жиберген. Бүткүл шаар кызды издеп жүрүптүр, аны тапканда бүткүл шаарды кайгы каптады, жаназага эл чогулган жок. Кыздын атасы дароо эле кызына бейтааныш адам менен унаага отура албасын айткан. Чекисттер сөөк коюу зыйнатын толугу менен видеого тартып алып, психологдорго көрүш үчүн беришти, алар жүрүм-турумунда, жаңсоолорунда, үй-бүлө досунун ашыкча ыйлап жатканын байкашты. Алар аны жүгүртүүгө чыгарганда, алар порнографияны иш тактасынан табышкан. Ошондон кийин жылан эс алган жок!
Жанымызда ким айдап бара жатканын тусингенимизде, машина шын кипиш ала бастады! Соттолгондор аны биздин бөлүмгө киргизүүнү талап кылып темир торлорду сындыра башташты.
— Бергиле бул сойкуга! Бул шишик менен эмне панкатсың!- деп кыйкырышты эл.
Машина абактын дарбазасынан чыга элек болчу, тормозду катуу басты. Бизге дароо автоматтар такталып, эшиктен алыстап кетүүнү талап кылышты. Бир минутадан кийин түрмө сакчыларынын пулемётчулары машинаны курчап алышты. Эл эшиктен алыстап, бирок зордуктаганды аларга өткөрүп берүүнү талап кыла беришкен. Колоннада аны машинадан түшүрүүдөн башка арга калбады. Булардын башкасын өзүбүз менен ала келген жокпуз.
