Turmush — Төө-Ашуу Кыргызстандын түндүк жана түштүк аймактарын бириктирген Бишкек—Ош унаа жолунун боюндагы Ала-Тоо тоолорунда жайгашкан. Ашуунун бийиктиги деңиз деңгээлинен 3400 метр. Анын башында 1962-жылы курулган Кусейин Көлбаев атындагы тоннель бар. Ал курулганга чейин жолдун эң жогорку чекити дээрлик 500 метр болгон. Тоннелдин узундугу 2,2 чакырымды түзөт.

Ачык булактардагы маалыматтар боюнча, 1930-жылы өлкөдө болгону 20 автоунаа болгон. 1935-жылы ал 200 автоунаага жеткен. 1946-жылы 2400 автоунаа, 1951-жылы 12 000 автоунаа болгон. Автоунаалар көбөйгөн сайын өлкөдө жолдорду куруу иштери башталган. Жашоочулар Фрунзе менен Ош шаарын бириктирген жолдун салынышын дагы күтүшкөн. Бирок, Улуу Ата Мекендик согуштун айынан аталган жолду куруу иштери 24 жылга созулган.

Жол салынганга чейин Төө-Ашуу Суусамыр өрөөнүнүн бай жайлоолоруна барууну кыйындаткан. Чабандар зорго малдарын алып өтүшкөн.

1940-жылы 18 миң кыргызстандык колдоруна лом, күрөк жана башка шаймандарын алып, тоого чыгып жол курушкан.

Бийлик 1940-жылдары өлкөнүн түндүгү менен түштүгүн бириктирүү үчүн Ошко жол салууну пландаган. Буга чейин түштүк борборго каттам Ташкент аркылуу өтүп, айдоочулар жүз чакырымдан ашык жолду басып өтүшү керек болгон. Бирок, согуштун башталышы бул долбоордун ишке ашышына тоскоолдук кылган. Бул абдан чоң долбоор болгондуктан, акча СССРдин бюджетинен бөлүнгөн. Айрыкча Төө-Ашуу ашуусундагы тоннелди жасоо кымбат болгон.

Тоннелди казуу ишине Москвада метро курган инженерлер жана миңдеген жергиликтүү тургундар тартылган. Ошентип 1964-жылы өлкөнүн түндүгү менен түштүгүнө курулган жол ачылган. Көптөр медалдар менен сыйланышкан.

Азыр Бишкек—Ош жолунда жыл сайын жарым миллиондон ашык унаа өтөт. Өлкөнүн башкы магистралы 1996-2007-жылдары оңдолгон. Айтмакчы, ошол жолду оӊдоо маалында бир каргашалуу окуя болгон. 2001-жылдын 3-августунда Төө-Ашуу тоннелиндеги тыгындан беш адам каза болгон. Кырсыкка жүк ташуучу унаанын имараттын ичинде токтоп калганы себеп болгон. Жабык мейкиндик тез эле көмүр кычкыл газы менен толтурулган.

Бул трагедия куруучулар үчүн катаал сабак болду. Адистер вентиляция системасын жакшыртып, тоннелдин ичине жарык орнотушуп, видеокамераларды жана өрт сигнализациясын коюшкан.