Бар экен- жок экен, илгери- илгери хан болгон экен, хандын уч уулу болот. Эн кичинесинин аты Иван экен. Бир куну хан уулдарын чакырып алат да айтат: Балдарым менин кымбаттууларым, силер эми бой жеттинер, уйлонгонго мезгил келди дейт.
— Кимге кудаа тушобуз деп сурады балдары.
— Ар бирин бирден жебе алып , жаанарды жакшы тартып туруп аткыла, кимдин уйуно жебенер тушсо ошол уйдун кызына кудаа тушобуз деди хан.
Балдар бирден жебе алышты, короого чыгып жаа тартып атышты. Чон уулунун жебеси бир байдын уйуно тушту байдын кызы жебени алды. Ортонку уулунун жебеси копостун уйуно тушту, копостун кызы жебени тапты. Ивандын жебеси учуп барып, уйлордон отуп сазга тушту, бака тапты жебени. Эки уулу жебени издеп тез эле табышты. Иван эки кун издеди жебесин акыры сазга туш болду, бака тиштеп отурганын корду. Иван баканы коруп эми артына кайтайын десе, бака адамча суйлоду:
— Ква- ква, ханзаада- Иван,жакын кел жебенди ал да мага уйлон деди. Ивандын конулу чокту.
— Кантип мен сага уйлоном, мени элдер шылдын кылат…
— Уйлон, Иван, окунбойсун — деди бака.
Иван ойлонуп-ойлонуп, баканы алып сарайга кайтып келди.
Хандын чон балдары келип жебеси кимдин уйуно тушконун айтып беришти. Иван да атасына болгонун- болгондой айтып берди, агалары баланы шылдындап кулушту , атасы уйлон бакага, айла жок деди. Чон той болду хан уч уулун уйлоду.
Эртеси хан балдарын сарайга чакырып айтты:
— Балдарым эми силер уйлондунор, аялдарынар нан бышыра ала бекен королу дейт. Эрте мененкиге учоо тен билген нанын бышырып келишсин. Уч уулу атасына жугунуп чыгып кетишти. Иван уйуно мундуу кайтып келди.
— Ква- ква, ханзаада-Иван эмнеге онун суз деп сурады бака.
— Хан эрте мененкиге сени нан бышырсын деди .
— Капаланба деди бака, жатып эс ал, эрте мененки акыл кечкиге караганда жакшы. Иван уктаганда, бака терисин чечти, Акылдуу Василисага айланды, нан бышырды, нандын устуно сарай тургузуп , капталында чымчыктардын суротун тартты. Тан атканда куйоосун ойготту, Иван нанды ханга алып бара турган убак келди деди. Уч уулу ханга келишти нандарын которуп, эн чон уулунун наны куйуп калыптыр- бул нанды иттерге бергиле деди. Ортонкусунуку кыйшайып бышыптыр- бул нанды ачка калганда гана жебесен деди. Ивандын нанын алып- бул нанды майрамда дастарконго койсон болот деди.
Хан балдарына кийинки тапшырмасын берди:
— Казнадан жибек, алтын- кумуш жип алгыла, аялдарынар килем токушсун, коройун кандай чебер экен менин келиндерим деди. Иван дагы уйуно капа келди, бака аялы тосуп алып сурады:
— Ханзаада- Иван , эмне болду, онун суз келдин?
Атам сага танкыга килем токусун деп мыйзам чыгарды, анан кантип капа болбойм сен кантип килем токуй алат элен деди.
— Капаланба, барып эс ал, танкы акыл кечкиге караганда жакшы деди. Иван уктап калды, аялы терисин чечип сулуу Василисага айланды.
Кыз отуруп алып укмуш килем токуду, гулдор, чымчыктар, килемдин корку коздун жоосун алат. Тан атып бака Иванды ойготту, килем даяр атана алып бар деди.
Хан чон уулунун килемин кире беришке тошогуло деди карап, экинчи уулунун килемин алып атты жамгырда жапса болот деди. Ивандын килемин алып, менин болмомдо майрамда тошогуло деди.
Хан учунчу мыйзамын айтты:
Эртен баарынар аялдарынар менен келгиле, мен той берем, киминердин аялынар жакшы бийлейт экен кором деди. Иван андан бетер капалуу уйуно келди. Аны коргон бака дагы сурады: Ханзаада- Иван, неге сенин онун капалуу бугун?
— Кантип капаланбайм, атам эртен той берем , сени тойго алып кел деди мени…
— Капаланба ханзаада, сен тойго биринчи бара бер- мен артынан барам, кун куркуроп, жер дунгуроп , шумдук ундор угулса айтасын бул менин бака аялым келе жатат деп элди тынчтандыр.
Эртеси Иван- Царевич тойго жалгыз келди , аны коргон агалары- иним аялынды эмнеге ала келбедин, биз анын ква- квасын угат элек го деп шылдындашты. Баары отуруп той башталды, бир маалда кун куркуроп, жер дунгуроп, ар кандай ундор угулуп, сарай дагы титиреп кеткендей болду, анда Иван айтты коркпогула коноктор бул менин аялым бака тойго келе жатат деди…
Баары терезеге чуркап барышты, сарайга аттарга чегилген алтын карета келип токтоду,
каретадан бака чыкпай эле , акылдуу Василиса тушту, кыз кундун нурундай сулуу эле. Баары ага карап ооздорун ачышты, Василиса Иванды колдон алды. Дасторкон жайылган столго отурушту, тамак желинип, шарап ичилип той башталды, акылдуу Василиса стакандан кичине ууртап калганын сол женине куят, эт жеп соокторун он женине салат. Ивандын эки женеси аны коруп алар да Василисаны кайталай башташты, бул эмнеге керек экенин билишпейт да.
Музыка коюлуп бий башталды, Василиса Иван экоо бийге чыгышты, кыз сол колун жайып силкти эле кол пайда болду, он колун жайып силксе ак куулар пайда болуп сузуп журушту. Хан дагы коноктор да тан калып карашууда. Василиса бийлеп буткондо, кол менен ак куулар да жоголду. Эки чон уулдардын аялдары бийге чыгышты, сол колдорун силкти эле конокторго ар кандай ичимдиктер чачырады, он колдорун силкти эле сооктор учуп, бир соок хандын козуно тийип, ал эки келинине жини келип сарайдан кууп чыкты.
Той бутойун деп калганда, Иван сарайдан билинбей качып чыгып уйуно жоноду, баканын терисин таап отко жакты, уйго келген Василиса бака терисин таппады, анан Иванга карап айтты:
— Эх ханзаада- Иван, эмне кылдын сен, уч кун чыдап турсан мен омур бою сендик болмокмун. Эми кош кал, мени тогуз хандыктан — тогуз колдон нары , онунчу хандыкта, Олбос Кащейдин колунан изде деп, ак кууга айланды да терезеден учуп кетти.
Капаланды- кайгырды, ханзаада- Иван. Аялын издеп жолго чыкты, жаасын асынып , жебелерин алды. Журо берди журо берди, бир куну алдынан карыяны жолуктурду:
— Саламатсызбы, чон ата, деп учурашты Иван.
— Саламатчылык, чон жигит, алик алды карыя. Эмне издеп журосун, каякка бара жатасын?
Иван болгонун болгондой карыяга айтып берди.
— Эх ханзаада- Иван, баканын терисин сен кийгизбегенден кийин- сен чечпешин керек эле. Бекер отко жагыпсын. Василиса олбос Кащейдин кызы, атасынан акылдуу, атасынан кыйтыр торолгон, атасы ага жини келип уч жылга бакага айлантып койгон. Эми аны айтса- айтпаса эмне деди да, бир туймок жип берди, ушул туймокту жерге таштасан сага ал жол корсотот артынан калбай бара бер…
Иван карыяга алкышын айтып, туймокту жерге таштады, туймок тоголонуп кете берди, талааны, токойду, сазды аралап бара берди. Дагы бир токойго киргенде аюуну корду, тамагы тугонгон Иван эми жаасын тартып атайын дегенде, аюу адамча суйлоду:
— Олтурбо мени, ханзаада- Иван, керегим тийет сага деди. Бала аюну жайына коюп андан нары жоноду. Кушту коруп эми атайын десе ал да балага суйлоду: Олтурбо мени ханзаада керегим тийет сага. Бала бара жатып коенду жолуктурду аны да аяп атпады, алдынан кол чыкты, жээгинде килейген балык жатыптыр, сууга жетпей деми кысылып, Иван ушул балыкты бышырып жейин деп ойлоду. Кардым аябай ачты го.
— Ах ханзаада- Иван, мени жебе андан коро колго ыргыт, керегим тийип калаар сага деди.
Иван балыкты колго ыргытты. Туймок баланы токойдогу уйго алып келди, уйго кирсе жезкемпир печканын устундо жатыптыр, Иванды коруп, — Эмнеге мага келдин, чон жигит, деп сурады.
— Койо тур суроонду, менин кардым ач, жегенге бер бир нерсе деди бала. Жезкемпир баланын кардын тойгузду, бала окуясын айтып берди.
— Билем деди жезкемпир, Васлиса Кащейдин колунда азыр, бирок аны бошотуп алыш кыйын, Кащейди жебе да албайт, кылыч да кеспейт.
— Анын жаны каерде анда деп сурады Иван.
— Кащейдин жаны — ийнеде, ийне тукумда, тукум ордокто, ордок коёндо , коён сандыкта, сандык болсо эски карагайдын чокусунда, ал карагай токойдо осот . Жезкемпир Иванга кантип карагайды таап бараарын айтып берди. Бала алкышын айтып жолго чыкты.
Карагайга келсе анын чокусу асман тиреп турат, чокусунда сандык байланып туруптур, эх деди ханзаада- Иван, азыр мен койо берген аюу болгондо жардамы тиймек , айтып буто электе аюу пайда болду, карагайды тамыры менен жулду, сандык жерге тушуп сыныктары чачырады, ичинен коён чыгып жугуруп жоноду, менин коёнум кайдасын деди Иван, анда коен келип наркы коенду кууп жетип кардын жарды, ордок учуп чыгып асманга бет алды, менин кушум жардамга кел деди бала, куш ордокту кармады, ордок тукумду оозунан чыгарып жиберди, тукум туз колго келип тушту, капаланды Иван, мен койо берген балык болгондо жардамы тийет эле деди, караса балык оозуна тукумду тиштеп алып чыгыптыр.
— Ал ханзаада- Иван деди балык. Иван тукумду жарып ийнени тапты, ийнени сындырды эле, Кащей олуп, денеси кулго айланды. Бала Кащейдин сарайына кирди, болмодон- болмо кыдырып Василисаны тапты.
— Сен мени куткардын , ханзаада- Иван, мен эми сендикмин омур бою деди Василиса. Кащейдин атын алып токушту да экоо баланын хандыгына жоношту. Хан чон той берди, келини дуйнонун акылдуусу- сулуусу Василиса эле.
Ушуну менен жомок аягына чыкты, экоо бактылуу узак омур сурушуптур…
